Complexe wonden beoordelen met het TIME-model
Het TIME-model is een belangrijk onderdeel bij het bepalen van het wondbeleid. Het helpt zorgverleners bij het systematisch beoordelen en behandelen van moeilijke en complexe wonden. De letters in het acroniem TIME staan voor Tissue (weefsel), Infection/Inflammation (infectie/ontsteking), Moisture (vochtigheid) en Edge (wondranden). Elk van deze elementen speelt een sleutelrol in het creëren van de optimale omstandigheden voor wondgenezing. Het TIME-model wordt niet alleen gebruikt bij de initiële diagnose en anamnese (het verzamelen van informatie over de medische geschiedenis en symptomen van een patiënt) van een wond, maar ook bij het vaststellen, uitvoeren, en evalueren van de wondbehandeling.
Stap 1: T van Tissue (Weefsel)
De eerste stap in het TIME-model richt zich op het beoordelen en behandelen van het weefsel in en rond de wond. Dit omvat het identificeren van dood of beschadigd weefsel dat moet worden verwijderd, een proces bekend als debridement.
Er wordt gekeken naar:
- De kleur van het weefsel: geel, rood, zwart
- Grootte en diepte van de wond
- De locatie van de wond
- De aanwezigheid van zwart weefsel (necrose) of fibrine (taai/geel beslag)
Behandeling:
Debridement: het verwijderen van necrose (dood weefsel), fibrinebeslag of overig wonddebris.
- Enzymatisch: Enzymen zijn lichaamseigen stoffen en hebben een regulerende functie
- Autolytisch: De wond wordt verbonden met een occlusief of semi-occlusief verband (een wondverband is occlusief als het uitdroging van de wond voorkomt), zoals hydrocolloïd verband
- Chirurgisch: Chirurgisch debridement gebeurt in de praktijk meestal met een scherpe lepel (curette) of chirurgisch mesje
Stap 2: I voor Infection/Inflammation (Infectie/Ontsteking)
De 'I' staat voor het beheersen van infectie en ontsteking. Een infectie kan de genezing van de wond ernstig vertragen en tot verdere complicaties leiden. Het identificeren en behandelen van infecties door middel van geschikte antimicrobiële middelen is daarom een essentieel onderdeel van het wondbeheer. Daarnaast moet de ontstekingsreactie, die een natuurlijk onderdeel is van het genezingsproces, zorgvuldig worden beheerd. Een aanhoudende ontsteking kan schadelijk zijn en de wondgenezing belemmeren.
Let op tekenen als:
- Roodheid
- Warmte
- Zwelling
- Afwijkende kleur
- Broosheid/snel bloedend weefsel
- Groen beslag/pseudomonas
- Geur
- Pusvorming
- Stagnatie van wondgenezing
- Onverklaarbare/verergerde wondpijn
- Indien er sprake is van infectie: wordt antibiotica gebruikt, zo ja welke?
Behandeling wondinfectie:
Reinig de wond door de wond te spoelen of gebruik te maken van antibacteriële producten zoals:
- Jodiumhoudende producten, bijvoorbeeld: Povidon-jodium, Iodosorb
- Chloorhexidine, bijvoorbeeld: Hibicet, Prontosan wondreinigingsvloeistof
- Zilver, bijvoorbeeld: Zilver sulfa-diazine (SSD), crème of via geïmpregneerde wondbedekkers (zilververband)
- Honing, bijvoorbeeld: Mesitran, Medihoney
Stap 3: M voor Moisture (Vochtbalans)
De 'M' in het TIME-model staat voor het beheersen van de vochtbalans in de wondomgeving. De juiste vochtbalans in een wond is van groot belang voor een succesvolle genezing. Te veel vocht kan leiden tot maceratie (verweking) van de huid rond de wond, terwijl te weinig vocht de genezing kan vertragen en pijn kan verhogen. Het gebruik van geschikte verbanden en wondzorgproducten kan helpen bij het creëren van een vochtig wondmilieu.
Kijk naar de aanwezigheid en mate van wondvocht (exsudatie):
- Droog
- Vochtig
- Nat
Behandeling
Zorg voor een goede vochtbalans. Voorkom uitdroging en verweking van de wondranden door vochtregulerende wondbehandelingsproducten.
- Bij matig tot sterk exsuderende wonden: Schuimverband
- Bij oppervlakkige en diepe exsuderende wonden: Alginaat verband
- Bij zwak tot matig exsuderende wonden: Hydrocolloïd verband
- Bij zwak exsuderende wonden: Hydrogel, bijvoorbeeld: Flaminal Hydrogel
Stap 4: E voor Edge (Wondranden)
Ten slotte richt de 'E' zich op de wondranden. Voor effectieve genezing moeten de randen van de wond vrij zijn van dode cellen en voldoende doorbloed zijn. Het beoordelen van de wondranden helpt zorgverleners om de voortgang van de genezing te beoordelen.
Beoordeel hoe de wondranden en de omgeving van de huid er uit zien:
- Intact
- Teruggetrokken
- Ondermijnd (In dit geval is de wond onder de huid groter dan van buitenaf te zien is, doordat er een soort gangetje/tunneling is ontstaan)
- Sluit epidermis zich over het weefsel?
- Vitaliteit van de omgeving van de wond: droge korsterige huid, eczeem, eeltvorming, verweekt (witte verkleuring)
Behandeling
Voorkom en behandel verweking met een barrière crème of spray zoals Cavilon, of eenmaal daags met zinkoxide. Let op of het gebruikte wondverband dit toelaat.
Voorbeeld TIME model
