Wat is een eikenprocessierups?
De eikenprocessierups is een rups in voorstadium van de eikenboomvlinder. Als de jonge rupsen in april uit hun eitjes komen, zijn ze oranje van kleur. Naar mate ze groter worden, verandert de kleur in grijsbruin. De circa 700.000 brandhaartjes met een lengte van 0,2 – 0,3 mm vormen een soort zijdeachtig vachtje om de rups heen. De rupsen kunnen ongeveer 3cm groot worden.
Waar komt de eikenprocessierups voor?
De oorsprong van de rups ligt in Midden-Europa. Men vermoedt dat de rups zich naar aanleiding van klimaatsverandering ook in Nederland heeft gevestigd, waar hij voornamelijk in eikenbomen leeft. Ze leven in groepen en maken grote nesten op de stammen of takken aan de zonnige zuidkant van eikenbomen. De nesten bestaan uit een dicht spinsel van vervellingshuidjes, met (brand)haren en uitwerpselen. Vanuit hun nesten gaan de rupsen 's nachts in processie op zoek naar voedsel: de eikenbladeren.
Wanneer zijn de eikenprocessierupsen actief?
| Ontwikkelingsstadium | Periode | Mate van ongemak |
| Ei | Augustus - half april | Beperkt ongemak. Van oude nesten. Die kunnen tot 7 jaar overlast veroorzaken. |
| Jonge rups | Half april - half mei | Beperkt ongemak. Van oude nesten. Die kunnen tot 7 jaar overlast veroorzaken. |
| Volgroeide rups | Half mei - begin juli | Veel ongemak. Door brandharen van de rupsen. |
| Pop | Half juni - half juli | Ongemak. Door brandharen uit lege nesten. |
| Vlinder | Begin juli - begin september | Ongemak. Door brandharen uit lege nesten. |
Waarom is de rups berucht?
De eikenprocessierups maakt zich niet geliefd onder mensen en dat komt door de brandhaartjes die zij afgeven. De afgifte van deze microscopisch kleine haartjes vormen een actief en effectief verdedigingsmechanisme voor de rupsen. En effectief is het zeker, want ze houden mensen op afstand met hun pijlvormige haartjes met weerhaakjes. Deze dringen eenvoudig de ogen, de eerste lagen van de huid en de luchtwegen binnen. Wat uitslag, bultjes en jeuk kan veroorzaken.
Welke gezondheidsklachten kan de rups veroorzaken?
Contact met de huid
Binnen 8 uur na direct contact met de brandharen kan er rode, pijnlijke en hevig jeukende huiduitslag ontstaan. De huiduitslag kenmerkt zich door bultjes, pukkeltjes of blaasjes. Uiteindelijk kan dit gaan ontsteken.
Contact met de ogen
Komen de brandhaartjes in de ogen terecht, dan kan er binnen 1 tot 4 uur een heftige reactie ontstaan. Het oogbindvlies en/of hoornvlies kan gaan opzwellen en er kan roodheid en jeuk ontstaan. In sommige gevallen veroorzaken de brandhaartjes ook oogontstekingen.
Contact met de luchtwegen
De brandhaartjes zijn klein genoeg om ongemerkt in te ademen. Na inademing kunnen de brandharen irritatie of ontsteking geven van het slijmvlies van de neus, keel en bovenste gedeelte van de luchtpijp. De klachten zijn te vergelijken met neusverkoudheid. Daarnaast is er kans op klachten als pijn in de keel of moeite met slikken en in sommige gevallen is er sprake van kortademigheid.
Overige klachten door brandharen van de processierups
Er kunnen algemene klachten optreden, zoals braken, duizeligheid, koorts en algehele malaise.
Ook ervaren mensen vermindering van het woon- of recreatiegenot en beperking in hun bewegingsvrijheid.
Is er een middel tegen de jeuk door brandharen van de eikenprocessierups?
In de meeste gevallen verdwijnt de jeuk spontaan binnen enkele dagen of weken. Wil je de jeuk verlichten dan kun je ervoor kiezen om anti-jeukmiddelen te gebruiken, zoals een zalf of créme op basis van menthol, aloe vera of calendula. Bijvoorbeeld de producten van Mentho10, Volatile of VSM.
Bij ernstige klachten is het verstandig om contact op te nemen met jouw huisarts.
